Stowarzyszenie Biskupia Górka przeprowadziło w maju ub.  roku  konsultacje dotyczące parkowania na Biskupiej Górce. Ponieważ brak miejsc parkingowych i zastawianie wszelkich wolnych przestrzeni samochodami bardzo dało się we znaki mieszkańcom, w ankietach Stowarzyszenie zapytało o pomysły na rozwiązanie tego problemu.  Wersja papierowa ankiety znalazła się w każdej skrzynce pocztowej na Biskupiej Górce, a akcja była promowana na naszym portalu, fanpejdżu, w Domu Sąsiedzkim i SP 21.  Swoje zdanie wyraziło 60 osób, wszystkie pomysły i uwagi znalazły się w przedstawionym poniżej podsumowaniu.

Jeżeli jeszcze ktoś chciałby zabrać na ten temat głos, zapraszamy do przesyłania uwag na adres: stowarzyszenie.bg@gmail.com. Wszystkie zebrane pomysły przesłane zostały do Biura Rozwoju Gdańska realizującego projekt „Rewitalizacja Biskupiej Górki i Starego Chełmu.”

 

Parkowanie na Biskupiej Górce

Ankietę przeprowadzono w dniach 30 kwietnia-30 maja 2018 r.

 

I. WYNIKI ANKIET

Na ankietę dotyczącą parkowania w rejonie Biskupiej Górki odpowiedziało 60 mieszkańców. Wśród nich znalazło się 17 mieszkańców ul. Biskupiej, 15 mieszkańców ul. Na Stoku, 1 mieszkaniec ulicy Salwator, 9 mieszkańców ul. Spadzidzistej oraz 13 mieszkańców ul. Zaroślak. Cztery osoby określiły się jako „mieszkańcy Biskupiej Górki”, 1 osoba wypełniająca ankietę nie mieszka tu na stałe.

Wśród mieszkańców, którzy wypełnili kwestionariusz 30 osób sprzeciwia się wprowadzeniu płatnego parkowania na terenie osiedla, 22 osoby zgadzają się na wprowadzenie strefy odpłatności w pewnym zakresie, 8 osób nie ma wyrobionej opinii.

Spośród 22 osób zgadzających się na strefy płatnego parkowania 7 osób wyraziło opinię, że odpłatność nie powinna obowiązywać mieszkańców, z osób niezdecydowanych, też  tak uważa czworo ankietowanych.

Dla pełnego obrazu stosunku mieszkańców do zagadnienia płatnych parkingów należy więc powiedzieć, że 30 osób jest przeciwnych ich wprowadzeniu, 11 osób nie chce, aby wprowadzono je dla mieszkańców, 15 osób wyraża zgodę na strefy płatnego parkowania, 4 osoby nie mają opinii. Należy więc odnotować, że 41 osób (68%) nie zgadza się na wprowadzenie płatnych miejsc parkingowych dla mieszkańców. W razie wprowadzenia stref płatnego parkowania mieszkańcy uważają, że powinni zostać wyłączeni z konieczności płacenia za parkowanie w miejscu zamieszkania, mogłoby się to stać na drodze przyznania im abonamentu – jednocześnie w większości uznają, że taki abonament powinien być darmowy.

II. PROBLEMY

Oprócz istnienia niewystarczającej liczby miejsc parkingowych w rejonie Biskupiej Górki i Zaroślaka mieszkańcy wyraźnie określają, że problemem jest duży przepływ osób przyjezdnych, które traktują okolicę jako okazję do darmowego parkowania przy wypadzie na zakupy do Forum (kilkanaście osób wskazuje, że to gigantyczne centrum handlowe jest problemem) lub na spacer/imprezę na Głównym Mieście. Trudno powiedzieć jednak, że strefy płatnego parkowania rozwiążą ten problem, gdyż: 1. często dotyczy on weekend’ów i godzin popołudniowych, kiedy strefy nie działają, 2. koszt parkowania w strefach jest i tak niższy niż w centrum handlowym.

Mieszkańcy uważają, że strefy płatnego parkowania nie powinny obejmować ich miejsc parkingowych.

Pewnym problemem jest także zajmowanie parkingów przez pracowników biurowców położonych przy ulicy Na Stoku od strony Al. Armii Krajowej.

Mieszkańcy chcieliby mieć zapewnioną możliwość parkowania w okolicy swojego miejsca zamieszkania i trudno odmówić im racji – do utrudnień wynikających z ograniczonej liczby miejsc parkingowych przy rosnącej liczbie samochodów, które spotykają wiele dzielnic dołączają się problemy, które w żaden sposób nie wynikają z wewnętrznych uwarunkowań dzielnicy. Ludzie chcieliby móc parkować w pobliżu swojego domu w osiedlu, który ma charakter kameralny, a parkingi są dość wyraźnie zorganizowane wokół budynków i niewielkie. Nie mogą stanowić alternatywy dla parkowania w centrum.

Niestety, kierowcom często brakuje wyobraźni i parkują jak popadnie, utrudniając innym korzystanie lub wyjazd z przeładowanych parkingów.

Najazd, jaki spotyka dzielnicę z powodu okazjonalnego parkowania oraz niewystarczającej ilości miejsc parkingowych, niesie za sobą skutki w postaci zniszczonych trawników oraz ciągłego zastawiania chodników przez parkujące samochody (należy przy tym pamiętać, że chodniki w historycznej dzielnicy są węższe niż te, jakie spotkamy w innych dzielnicach miasta).

II. POMYSŁY MIESZKAŃCÓW

OGÓLNE

1. Abonamenty dla mieszkańców, wyznaczone miejsca, Forum Gdańsk.

W jedenastu ankietach jest mowa o wprowadzeniu abonamentów dla mieszkańców, w sześciu jest wyraźnie określone, że powinny to być abonamenty bezpłatne. 6 osób wskazuje, że powinny zostać utworzone i wyznaczone miejsca tylko dla mieszkańców. Pojawił się pomysł, aby podwórka kamienic posiadały zakaz wjazdu dla osób, które tam nie mieszkają.

Inne głosy wskazywały, że mieszkańcy powinni mieć zapewnione miejsca parkingowe na podstawie rejestrowanych miejsc imiennych (opartych np. o numer rejestracyjny pojazdu).

Padła także propozycja dzierżawy przez wspólnoty jakiegoś terenu miejskiego i tworzenia parkingów. Pobierane comiesięczne opłaty pokrywałyby koszt dzierżawy i ich utrzymania.

Część mieszkańców podsuwa pomysł, żeby mieszkańcy mogli parkować na stałe na terenie parkingu Forum Gdańsk, gdyby udało się wynegocjować korzystne warunki. Wskazują także, że miasto posiada pewien zasób miejsc na tym parkingu, który można wykorzystać w tym celu. Zwłaszcza w okolicy biurowców przy ul. Na Stoku część miejsc zajmowana jest przez urzędników w nich pracujących – może przynajmniej część z nich mogłaby korzystać z miejsc parkingowych w centrum handlowym.

2. Zmiana organizacji ruchu, ochrona chodników i trawników.

Jednym ze sposobów na powiększenie ilości miejsc do parkowania i ograniczenie pokusy do parkowania okazjonalnego może być zmiana organizacji ruchu i ustalenie w dzielnicy dominacji ruchu jednokierunkowego (na osi Na Stoku – Zaroślak, w obrębie kamienic na Zaroślaku). Zwolniłoby to pas na jezdni do parkowania w jedną stronę i ukróciło problematyczne sytuacje wymijania się samochodów na zbyt wąskich uliczkach. Jednocześnie pokusa korzystania z parkingów przez zakupowiczów stanie się może nieco mniejsza.

Pojawiają się różne pomysły na wygospodarowanie nowych miejsc parkingowych (szczegóły poniżej). Jednocześnie jednak mieszkańcy wskazują, że powinno się uniemożliwić parkowanie w miejscach do tego nieprzeznaczonych. Chodniki i trawniki powinny być wolne od samochodów.

Jeden z mieszkańców wskazuje, że trawa zasadzona na terenie w okolicach hostelu nie zdążyła nawet wykiełkować, tak szybko miejsce rozjechały parkujące samochody.

Dlatego warto pamiętać, żeby wyznaczaniu nowych miejsc parkingowych towarzyszyły także działania mające na celu uchronienie przed fantazją kierowców miejsc, które nie mają służyć do parkowania i wjazdu poprzez ustawienia przeszkód w postaci żywopłotów, wysokich krawężników, płotków.

3. Mieszkańcy wskazują także, że wprowadzenie oznakowania miejsc parkingowych, zwłaszcza na parkingach na więcej miejsc, może wymusić na kierowcach lepsze wykorzystanie dostępnej przestrzeni. Wprowadzenie skośnych miejsc parkingowych zamiast prostopadłych też może w pewnych miejscach zwiększyć ich ilość (tak np. zrobiono na Targu Węglowym).

POMYSŁY NA NOWE MIEJSCA DO PARKOWANIA

Ulica Biskupia

1. Zamiast części trawniczka przy murze stojącym na brzegu skarpy (naprzeciwko Gdańskiej Szkoły Wyższej) mogłyby być wyznaczone miejsca do parkowania aut (w tym miejsca dla inwalidów).

2. Powinien powstać parking obok kamienicy przy ul. Biskupiej 21, by mieszkańcy okolicznych kamienic mogli tam trzymać swoje auta. Wymagałoby to usunięcia części ziemi i postawienia muru oporowego, co można by zrobić przy okazji umacniania skarpy w tym rejonie.

Ulica Na Stoku [od Armii Krajowej]

1. W miejscu obecnego parkingu przy ul. Na Stoku 46 Gmina Gdańsk mogłaby zbudować parking dwupoziomowy, tzn. że obecny parking pozostałby, a pod nim na takim samym obszarze parkowałyby samochody, które wjeżdżałyby z poziomu Armii Krajowej.

2. Na parkingu przy ul. Na Stoku 46 ok. 20 miejsc powinno być przeznaczonych tylko dla mieszkańców Biskupiej Górki. Obecnie parkują tu głównie urzędnicy.

 

3. W ankietach powtarzają się uwagi dotyczące konieczności lepszego wykorzystania istniejących już miejsc parkingowych poprzez wyznaczenie liniami miejsc na postawienie aut. Jak napisała jedna z mieszkanek: „kierowcy parkują jak popadnie zastawiając często drogę przejazdu”, brakuje też oznakowanych miejsc dla inwalidów. Natomiast na parkingu przy ul. Na Stoku 46 powinien być zakaz parkowania w środku tego placu, bo to blokuje możliwość wyjazdu z niego innym pojazdom.

 

4. Powiększenie parkingu przy ul. Na Stoku 46 na teren, który zajmowały kontenery firmy Doraco.

5. Na miejscu po wyburzeniu budynku przy ul. Na Stoku 3 abcd i pobliskich garaży powinien powstać parking.

6. Przeznaczenie na parking placu między kamienicami przy ul. Na Stoku 15 i 23, naprzeciwko wejścia na teren Szkoły Podstawowej 21. Posadzenie wzdłuż chodnika żywopłotu poprawiłoby estetykę tego miejsca.

7. Zrobienie parkingu obok oraz za kamienicą przy ul. Na Stoku 25. Widoczna na zdjęciu kamienica nr 26 i część nr 25 (od strony skarpy) zostaną rozebrane, utworzy się więc obok oraz za budynkiem nr 25 placyk, na którym mogłyby stawać samochody, a nie byłyby tak widoczne dla osób idących ulicą.

8. Ulicą Na Stoku powinien odbywać się ruch jednokierunkowy. Wówczas samochody mogłyby parkować wzdłuż chodnika, zarazem ruch odbywałby się w sposób łatwiejszy (obecnie auta jadące z przeciwnych stron muszą sobie ustępować wjeżdżając na chodnik).

9. Zawarcie specjalnej umowy z Forum Gdańsk, która spowodowałaby, że część mieszkańców BG chciałaby trzymać swoje samochody na parkingu Forum.

Ulice Zaroślak / Na Stoku [część na Zaroślaku]

1. Nasyp ziemny przy murze oporowym naprzeciwko budynków przy ul. Na Stoku 38 i 39 powinien być zlikwidowany, by mogły tam parkować samochody.

2. Pojawiła się sugestia, że warto zagospodarować teren podwórka przy ul. Na Stoku 37. Dawne boisko jest już teraz częściowo wykorzystywane jako parking przez mieszkańców. Oprócz kilku miejsc parkingowych warto także uporządkować i poprawić estetykę placu.

3. Utworzenie dodatkowych miejsc do parkowania nad Kanałem Raduni. Ten teren przeżywa w ostatnich czasach prawdziwe oblężenie ze strony kierowców korzystających z bezpłatnego zamiennika parkingu w pobliskim centrum handlowym, co mocno utrudnia parkowanie mieszkańcom okolicznych kamienic. Można zwiększyć ilość miejsc parkingowych poprzez umożliwienie skośnego parkowania z dwóch stron przy ograniczeniu pasów zieleni (co i tak się niestety dzieje) i wprowadznie ruchu jednokierunkowego. Dobrze byłoby jednocześnie pomyśleć o latarniach w tym miejscu.

Wprowadzenie ruchu jednokierunkowego w tej części Zaroślaka byłoby zresztą bardzo dobrym rozwiązaniem docelowym zwiększającym bezpieczeństwo i wygodę zarówno pieszych, jak i kierowców. Obecnie często zmuszeni są oni do wjeżdżania na chodniki, aby dopuścić przejazd samochodu z naprzeciwka.

4. Rozwiązanie problemów śmietników przy poternie oraz na wysokości budynku przy ul. Zaroślak 12 pozwoli wygospodarować więcej miejsca wolnego do parkowania i poprawi komfort mieszkańców. Obecnie są często zmuszeni do poruszania się i parkowania pomiędzy stertami śmieci. W przypadku Zaroślaka 12 teren mógłby się nadać do stworzenia śmietnika zlokalizowanego pod ziemią.

5. Uporządkowanie terenu przy ścianie budynku Zaroślak 14 oraz przy okolicznych pawilonach pozwoliłoby na wyznaczenie dodatkowych miejsc do parkowania.

Ulica Spadzista

1. W kilku ankietach powtarza się postulat zamiany jednego z placów zabaw przy ul. Spadzistej na parking:

„Przy ul. Spadzistej istnieją dwa place zabaw, co jest przesadną ilością przy 4 blokach mieszkalnych. Place zabaw (zwłaszcza te znajdujące się między blokami 2 i 4) przez większość roku (jesień-wiosna) są nieużywane. Można pozostawić plac zabaw, ale jeden – mniejszy. Zlikwidowanie tej piaskownicy i rzekomego boiska do koszykówki umożliwiłoby stworzenie wielu miejsc parkingowych. Oczywiście należałoby pozostawić pas zieleni pod balkonami.”

2. Wygospodarować dodatkowe miejsca do parkowania w okolicach sklepu.

3. Wymalowanie linii ograniczających na parkingach przy blokach sprawi, że miejsca zostaną lepiej wykorzystane (przykład – Targ Węglowy).

 

Ankietę i opracowanie wykonało Stowarzyszenie Biskupia Górka

Na początku 2018 r. roku zniknęła z tarasu przy Komendzie Wojewódzkiej Policji na Biskupiej Górce tablica poświęcona generałowi Pawłowi Batowowi. Na tablicy znajdował się tekst: „Z tego miejsca generał armii Paweł Batow, dwukrotny Bohater Związku Radzieckiego, w marcu 1945 dowodził 65. armią II Frontu Białoruskiego walczącą o wyzwolenie Gdańska. 30 III 1977. Społeczeństwo”.

4 lipca 2017 r. Instytut Pamięci Narodowej Odział w Gdańsku na swoim profilu na Facebooku poświecił tej tablicy post „Relikty PRL w Gdańsku”  pisząc m.in.: „Obecnie prowadzone są rozmowy w sprawie przekazania go do zbiorów IPN.”

Po jej zniknięciu poprosiliśmy Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN Gdańsk o informację i otrzymaliśmy poniższe wyjaśnienie: „Tablica została usunięta, ponieważ jest niezgodna z art. 5a ust. 1 Ustawy z dnia 1 kwietnia 2016 r. „o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy jednostek organizacyjnych, jednostek pomocniczych gminy, budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz pomniki”.
Wg wskazań dyrektora Biura Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa tablica nie miała istotnych cech edukacyjnych bądź historycznych, dzięki którym mogłaby zostać zachowana (np. w muzeum).  Decyzja odnośnie tablicy była konsultowana między dysponentem obiektu (Komendą Wojewódzką Policji w Gdańsku) a Biurem Upamiętniania Walk i Męczeństwa w Warszawie jeszcze w 2017 r. (…) Dla IPN ww. tablica była elementem gloryfikującym dokonania Armii Czerwonej i jako taka podlegała bez wątpliwości pod Ustawę o dekomunizacji.”

Z informacji uzyskanych z KWP w Gdańsku wiemy, że usunięcie tablicy było też uzgadniane z Miejskim Konserwatorem Zabytków.

ke

W czasie prowadzonych w parku Salwator prac związanych z realizacją projektu BO 2017 „Biskupia Górka – miejska przestrzeń rekreacyjna” wykopano duży fragment nagrobka z dawnego cmentarza. Zabrał go Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków, ale Stowarzyszenie Biskupia Górka jest w kontakcie z archeologiem, który nadzoruje tę inwestycję, więc będziemy informować, jeżeli zostaną zanlezione jeszcze inne artefakty. Prace potrwają do maja br.

Taka mniej więcej informacja ukazała się na naszym Fanpejdżu na Facebooku 6 lutego a dzień później już wiadomo było, że pod tym kamieniem nagrobnym spoczywał luteranin z Zaroślaka, Friedrich Kempner, urodzony w 1653, a zmarły w 1709 r. Jego żoną była Anna z domu Sundermann, ich córka Maria wyszła za Isaaka de Veer. Kempnerowie i de Veer występują, w dokumentach jako luteranie, ale też jako mennonici. Informacje te zawdzięczamy Ryszardowi Derdzińskiemu, który historię cmentarza Salwatora bada od jakiegoś czasu w związku z poszukiwaniami gdańskich śladów przodków J.R.R.Tolkiena.

ke

fot. Krystyna Ejsmont, 5 lutego 2019 r.

Klub „Gedania”, jej trener Ferdynand Fritsch i rodzina Majewskich we wspomnieniach Jolanty Sikorowskiej

W latach 1947–1958 przy ulicy Biskupiej 29 m. 6 mieszkała rodzina Ferdynanda i Elżbiety Fritschów z trójką dzieci: Urszulą, Janem i Krystyną.

 

Historia tej rodziny zaczęła się dużo wcześniej w Wolnym Mieście Gdańsku. Ferdynand był Austriakiem, trenerem piłki nożnej. Urodził się 7 lipca 1898 r. we Wiedniu. Jego rodzicami byli Barbara i Ferdynand. Miał trzy siostry i brata. Do 1922 r. grał w klubach austriackich. W czasie rozgrywek w Rumunii doznał kontuzji kolana. Tam został zoperowany. Pozostał w Rumunii jako trener, pierwotnie klubowy, a następnie reprezentacji Rumunii. W związku z napiętą sytuacją polityczną, po wygaśnięciu kontraktu, nie wrócił już do Austrii. W tym czasie propozycję złożył mu Klub Sportowy „Gedania” z Wolnego Miasta Gdańska i tu przyjechał w marcu 1938 r.

.

Elżbieta Majewska była jedną z dziesięciorga dzieci państwa Pauliny i Jana Majewskich, rodziny wielce zasłużonej w krzewieniu polskości na terenie WMG. Babcia Paulina, mama Elżbiety, zmarła w 1927 r. W tym samym roku zmarły dwie ich najmłodsze córeczki. Mimo takiej traumy, dziadek nie stracił ducha walki.

Był kupcem, właścicielem 2 domów przy Oberstrasse 95 (dzisiejsza ul. Malczewskiego), restauracji z salą taneczną, sklepu kolonialnego i sporego ogrodu. To były miejsca szerzenia patriotyzmu, podnoszenia na duchu wątpiących, wzmacniania więzi narodowych nie tylko w rodzinie, ale wśród Polaków w WMG. Restauracja udostępniana była organizacjom polskim w WMG, a część ogrodu Towarzystwu Gimnastycznemu „Sokół” – na ćwiczenia, oczywiście gratisowo. W robotniczej niezamożnej dzielnicy, jaką były wówczas Siedlce, restauracja, sklep i ogród państwa Majewskich stanowiły enklawę polskości. Korzystając z życzliwości właścicieli, Polonia mogła swobodnie zbierać się, odbywać próby chóru „Harmonia”, dyskutować, uprawiać ćwiczenia gimnastyczne i oczywiście śpiewać. Śpiew towarzyszył im przy różnych okazjach – uroczystościach rodzinnych, religijnych, państwowych, majówkach itp. Częstymi gośćmi tego domu byli między innymi ks. Franciszek Rogaczewski i ks. Władysław Szymański. Wszystkie dzieci Majewskich zrzeszone były w różnego rodzaju organizacjach społecznych.

 

Najstarszy syn Jerzy był jednym z pierwszych spośród siedmiorga maturzystów Gimnazjum Polskiego, po ukończeniu którego wstąpił do Seminarium Duchownego w Pelplinie. Jako ksiądz znany był z ostrych kazań, w których nie bał się potępiać wybryków nazistów. Nie stronił od pracy społecznej. Jako wikary w kościele pw. Gwiazdy Morza w Sopocie był opiekunem drużyn harcerskich w Sopocie. Zginął w KL Dachau w 1942 r.

Syn Alfons, właściciel kantyny w koszarach w Nowym Porcie i dostawca żywności dla załogi na Westerplatte, został zamordowany na początku września 1939 r. w Rębiechowie.

Syn Franciszek, lotnik aeroklubu w Rumi, pracował w ekspedycji kolejowej. Zginął w KL Auschwitz w 1942 r.

Syn Bernard uczestniczył w obronie Poczty Polskiej w Gdańsku, został rozstrzelany 5 października 1939 r. na Zaspie.

Syn Kazimierz przez pięć lat był więźniem obozu Stutthof.

Senior rodu Jan Majewski zginął w KL Sachsenhausen w 1945 r.

Najmłodsze córki: Katarzyna (moja mama), urodzona. 5 listopada 1920 r., zmarła 10 września1997 r. i Elżbieta, urodzona 23 sierpnia 1918 r., zmarła 8 maja 1997 r., również uczęszczały do Gimnazjum Polskiego Macierzy Szkolnej. Kolegą klasowym Elżbiety był Brunon Zwarra, a dziejowe wydarzenia, bardzo ich do siebie zbliżyły. Przyjaźń zawarta w WMG, gdzie Brunon Zwarra grał w Klubie „Gedania” w piłkę nożną, a trenerem był Ferdynand Fritsch, przetrwała długie lata. Państwo Fritschowie po wojnie bywali gośćmi państwa Zwarrów w mieszkaniu we Wrzeszczu. Natomiast siostra Elżbiety, Katarzyna z mężem Nikodemem Szymańskim, byli częstszymi gośćmi państwa Zwarrów w Oliwie z tej racji, że tam mieszkali. Państwo Zwarrowie bardzo pomogli im w otrzymaniu większego mieszkania w Oliwie i tak rozwijała się ich jeszcze przedwojenna przyjaźń. Pamiętam, że ilekroć szłam z rodzicami na takie spotkania, pan Brunon przypominał mi: „Twój wujek Mieczysław Szymański, a brat Twojego taty, gdy oboje byliśmy więźniami obozu Stutthof, dzielił się ze mną chlebem, gdy byłem głodny”. Gdy byłam mała, nie bardzo rozumiałam sens tych słów, chociaż w moim rodzinnym domu chleb był bardzo szanowany. Każdy bochenek żegnany był znakiem krzyża. Rodzice na Syberii zaznali wielkiego głodu i teraz rozumiem ich zachowania.

W Klubie „Gedania” Elżbieta była członkinią Wydziału Kobiet, lekkoatletką. Katarzyna trenowała tenis ziemny. Ferdynand Fritsch w KS „Gedania” poznał obie siostry i… to Elżbieta odwzajemniła jego uczucia. Przyznać muszę, że dziadek nie od razu przekonany był do swego przyszłego zięcia. Tak zachowują się ojcowie, gdy okazuje się, że ich małe córeczki stają się kobietami.

Sytuacja polityczna w WMG pogarszała się z dnia na dzień i państwo Fritschowie w sierpniu 1939 r. postanowili opuścić Gdańsk. Wyjechali do Szwajcarii. Tam wujek Fery zaczął trenować zawodników Young Boys Berno, tam przyszła na świat ich córeczka Urszula. W 1942 r. państwo Fritschowie wyjechali do Niemiec. W Szczecinie rodzina powiększyła się o kolejne dziecko, tym razem o syna Jana. Kolejne miejsca pobytu rodziny są związane z karierą zawodową wujka. Był Garz nad Odrą, gdzie przebywali do 1945 r. i gdzie urodziła się kolejna córeczka Krystyna. Stąd wyjechali do Austrii, ojczyzny wujka Ferego. Austria w tym czasie pozostawała pod okupacją sowiecką. Tam wujek był krótko trenerem drużyny Rosjan – Hofburg.

Nie opuszczała ich jednak myśl o powrocie do ukochanego miasta, jakim zarówno dla Polaków, jak i innych nacji (byłych obywateli WMG), był Gdańsk. W 1947 r. powrócili do Gdańska. Zamieszkali przy ul. Biskupiej 29 m. 6.

Ferdynand podjął pracę trenera piłki nożnej w ówczesnym zdziesiątkowanym wojną Klubie „Gedania”. Od 1950 do 1953 r. trenował w Klubie Sportowym „Kolejarz Gdynia” (obecnie „Arka”). W 1953 r. został pierwszym trenerem „Lechii Gdańsk”. Powoli do Gdańska powracali jego przedwojenni obywatele. To co zastali, przekroczyło ich wyobrażenia o mieście, które nie tak dawno opuścili. Członkowie rodzin zaczęli poszukiwania swoich bliskich. W przypadku rodziny Majewskich, punktem kontaktowym był dom przy ul. Malczewskiego. W tym samym czasie powróciła ze swej niewiarygodnej tułaczki siostra Elżbiety – Katarzyna z mężem Nikodemem Szymańskim i synem. Los potraktował ich bardzo srogo. W pierwszych dniach wojny trafili do Wilna, gdzie 14 czerwca 1941 r. zostali aresztowani przez NKWD i deportowani na Syberię. Do docelowego miejsca swojego zesłania, Barnauł nad rzeką Ob w Ałtajskim Kraju, dotarli 1 lipca1941 r. Powrócili z tej „nieludzkiej ziemi” z Armią Andersa przez Kazachstan, Persję, Irak, Palestynę, Cypr, Egipt, Włochy, Szwajcarię, Francję do Wielkiej Brytanii, skąd przyjechali do Gdańska 6 września 1947 r. Odnaleźli się również brat Kazimierz i siostra Jadwiga. Wszystkich ich powitała okrutna rzeczywistość. Dopiero wtedy dowiedzieli się o wojennych losach swojej rodziny. Sami dzielili los powracających do Gdańska Polaków z WMG. Stali się ludźmi bez tożsamości, bez praw, narażani codziennie na różnego rodzaju szykany i znieważanie. Wolne Miasto Gdańsk stało się dla nich już tylko legendą, rajem utraconym, chociaż nie dla wszystkich był on wcześniej łaskawy, mimo swego bogactwa.

Budynek przy Biskupiej 29, gdzie zamieszkali państwo Fritschowie, był jednym z piękniejszych na tej ulicy. Posiadał, pamiętające dni świetności, rzeźbione drzwi wejściowe z misternie giętą kratą i witrażowymi szkłami. Sień wyłożona była mozaiką, a na piętro prowadziły kręte, dość wąskie schody. W suterenie budynku mieściły się magiel i sklep warzywniczy. Właścicielem był „Wąchal”, nazywany tak z racji okazałych wąsów. Nie znałam ani imienia, ani nazwiska tego pana. Mieszkanie państwa Fritschów było dość komfortowe – trzy pokoje w amfiladzie, w tym jeden pokój z wykuszem, spora kuchnia, długi przedpokój i toaleta. Z racji swego metrażu oraz dzięki gościnności jego właścicieli, często tam bywaliśmy. Gośćmi tego mieszkania była nie tylko rodzina. Zawsze znalazło się miejsce dla wielu zaprzyjaźnionych nowych sąsiadów, którzy trafili do Gdańska z Wilna czy Lwowa, dla byłych członków przedwojennego, ale i już powojennego Klubu „Gedania”, między innymi państwa Kunegundy i Brunona Zwarrów. Z perspektywy dziecka, był to wielki kocioł, a czasem wielojęzyczna wieża Babel. Atmosfera tych spotkań była zawsze radosna i ciepła. Rodzeństwo bardzo ekspresyjnie wyrażało swoją radość z faktu, że przeżyło wojenną zawieruchę i że mogą cieszyć się życiem. Śpiewano – wujek Fery potrafił jodłować i robił to wprost profesjonalnie. Na hasło: – do hymnu!, wszyscy śpiewali trochę żartobliwą piosenkę o KS „Gedania”, a brzmiała ona tak:

Piłka nożna to jest bardzo ładny sport, więc go używać trzeba (2 razy),

dlatego my w Wolnym Mieście Gdańsk (2 razy ),

założyliśmy KS Gedania (2 razy),

zwycięży Orzeł Biały,

zwycięży nasza brać,

zwycięży KS Gedania,

gdy się nauczy grać!

Ponadto, opowiadano dowcipy przerywane salwami śmiechu oraz tańczono.

Dewizą cioci Elżbiety i wujka Ferego było: „jutro też będzie dzień”. Lubiłam tam chodzić. Dorośli bawili się w swoim gronie, a my, dzieci mogliśmy biegać po spokojnej wówczas ulicy. Latem jeździliśmy na rowerach do fabryki na końcu ulicy Biskupiej (z tego co słyszałam, wyrabiano tam pończochy) i z powrotem. Nieopodal stacjonował tabor Cyganów, co było przedmiotem naszego szczególnego zainteresowania. Ponieważ chodziłam tam z 4 lata starszą kuzynką Krysią (ona 8, ja 4 lata), czułam się bezpiecznie. Zimą zjeżdżaliśmy na sankach „ze schodów” w połowie ulicy, znajdujących się naprzeciwko domu Fritschów. Przy dobrze wyślizganej ulicy, można było dotrzeć do zakrętu przy ul. Salwator albo trochę dalej, do fryzjera lub nawet do drewnianego mostku nad torami kolejowymi.

Z tym mostkiem związane jest pewne wspomnienie najmłodszej córki Fritschów. W tamtych czasach dzieci często same chodziły do przedszkola czy szkoły. Krysia, najmłodsza z rodzeństwa, chodziła do przedszkola przez plac 1 Maja do budynku stojącego obecnie na terenie Centrum Handlowego Forum. W drodze powrotnej siadała na drewnianym mostku, oczekując na przejeżdżający pociąg i machając nogami, zrzucała buty, co wprawiało ją w euforię, która szybko kończyła się po przybyciu do domu. Było to jednak tak magiczne miejsce, że buty tam „same spadały z nóg” niejeden raz.

Ciocia Elżbieta była ciepłą, czułą, bardzo empatyczną osobą. To ona i cała jej rodzina nigdy nie zapominali o moich urodzinach, które wypadały 30 grudnia, a więc w czasie poprzedzającym zabawy sylwestrowe. Kto wówczas pamiętałby o urodzinach dziecka? Nikt też nigdy nie wymawiał tak mojego imienia: Jolantka. Tak pozostało do dziś, bo tak zwracają się do mnie dwie moje kuzynki Krysia i Urszula, mimo że minęło już tyle lat.

 

Jasiek i Urszula do szkoły podstawowej chodzili na Osiek, później dołączyła do nich Krysia. Zadaniem Jaśka było zarówno doprowadzenie Krysi do szkoły, jak i zadbanie o jej powrót do domu. Droga była długa, musieli pokonać morze gruzów, które kusiły swoimi skarbami, przejść przez halę targową, gdzie niekiedy częstowani byli jabłkiem lub innymi owocami. Oglądali różnego rodzaju towary powszechnego użytku sprzedawane na targowisku. Zdarzyło się też, że brat zgubił siostrę. Z pomocą przyszedł milicjant. Na pytanie „czy wiesz, gdzie mieszkasz?”, Krysia odpowiedziała „…nie wiem, ale mogę Pana zaprowadzić” i … zaprowadziła, a milicjant w zamian za doprowadzenie dziecka poczęstowany został kawą i ciastem, którego nigdy nie brakowało, ponieważ ciocia wspaniale piekła. Szczególną jej specjalnością były torty śmietanowe, które zachwycały wszystkich, natomiast ja jako dziecko ich nie znosiłam.

Urszula do szkoły średniej uczęszczała do I Liceum Ogólnokształcącego, którego nie mogła ukończyć z powodu wyjazdu rodziny do Austrii. Wujek Fery utrzymywał ciągły kontakt z rodziną we Wiedniu. Kiedy stracono już nadzieję na zmianę, wydarzenia 1956 roku wpłynęły na decyzję ówczesnych władz i rodzina otrzymała pozwolenie na wyjazd z Polski na stałe do Austrii. Do Wiednia wyjechali 5 listopada 1958 roku z Oliwy, bo tam mieszkali u siostry Katarzyny na krótko przed wyjazdem. Nie brakowało wzruszeń. Odprowadzała ich nie tylko rodzina, ale również sąsiedzi i zawodnicy Klubu „Gedania”, wołając „onkel, onkel”, co świadczyło o dużej zażyłości i dobrym kontakcie z byłym już trenerem.

 

„Biskupia” ciągle jest w sercu dwóch już tylko kuzynek: Urszuli Traxler i Krystyny Ehrenstorfer. Urszula zostawiła tu serce. Wyjeżdżając miała 18 lat i przeżywała właśnie swoją pierwszą miłość do Ryśka Mroza, mieszkającego w kamienicy obok. Pamiątkę po tym rozstaniu stanowi srebrny ryngraf z wizerunkiem Matki Boskiej Częstochowskiej i dedykacją na rewersie: „Kochanej Ulce Rysiek 5 XI 1958”.

 

Wujek Ferdynand Fritsch zmarł 24 lutego 1967 r. we Wiedniu. Ciocia Elżbieta, urodzona 23 sierpnia 1918 r. zmarła 8 maja 1997 r. również we Wiedniu. Ich syn Jasiek zginął śmiercią tragiczną, 8 sierpnia 2002 r. Wszyscy spoczywają na jednym z wiedeńskich cmentarzy. Urszula i Krystyna coraz rzadziej odwiedzają Gdańsk, ale podczas odwiedzin, zawsze pierwsze kroki kierowały na Biskupią. Mają w Gdańsku nadal, chociaż już niewielu, znajomych z tamtych lat.

 

∗∗∗

Kończę swoje wspomnienia w tragicznym dla Gdańska momencie. Niestety 14 stycznia 2019 r. został bestialsko zamordowany wieloletni prezydent Paweł Adamowicz. Człowiek, który bardzo pozytywnie zmienił oblicze Gdańska. Myślę, że mogłabym porównać Jego zasługi do działalności nadburmistrza Leopolda von Wintera (1863 – 1890). Miasto piękniało z roku na rok. Mieszkało się tu coraz lepiej, a perspektywy jego rozwoju zachęcały do osiedlania się tutaj kolejne osoby. Śmierć prezydenta odbiła się szerokim echem nie tylko w Polsce, ale i na świecie. Wiadomość dotarła do moich kuzynek w Austrii. Natychmiast zadzwoniły do mnie, łącząc się z gdańszczanami w żałobie. Tą właśnie drogą w imieniu swojej Rodziny oraz Rodziny w Austrii pragnę przekazać wyrazy współczucia wszystkim, których ta śmierć dotknęła, a szczególnie Rodzinie Pana Prezydenta.

Jolanta Sikorowska oraz mąż Roman, bez którego nie powstałyby te wspomnienia w takiej formie

Wszystkie zdjęcia pochodzą z albumu państwa Jolanty i Romana Sikorowskich.

Nasza galeria „Z rodzinnych albumów” wzbogaciła się o nowe zdjęcia. Są na nich nieistniejący już mostek czy dziwna drewniana barierka stojąca niegdyś na szczycie BG. Bardzo dziękujemy za przesłane fotografie. Zachęcamy też innych mieszkańców do szukania dawnej Biskupiej Górki na rodzinnych zdjęciach i dzielenia się tymi znaleziskami na naszym portalu. Pozostałe fotografie można zobaczyć w zakładce „Z rodzinnych albumów”.

ke