11 grudnia 2019 r. na skwerze przy Kościele Chrystusa Króla odsłonięty został pomnik ks. Franciszka Rogaczewskiego, duszpasterza Polaków w Wolnym Mieście Gdańsku, budowniczego kościoła pw. Chrystusa Króla, więźnia KL Stutthof, męczennika Kościoła Katolickiego. W uroczystości oprócz licznie zgromadzonych parafian wzięli udział m.in. prezydent Gdańska Aleksandra Dulkiewicz, arcybiskup Sławoj Leszek Głódź, wiceminister kultury Jarosław Sellin, wojewoda pomorski Dariusz Drelich, dyrektor Muzeum II WŚ Karol Nawrocki. Autorami pomnika są Beata Aleksandrowicz i Maciej Aleksandrowicz.
GEDANOPEDIA: Franciszek Rogaczewski (23 XII 1892 Lipinki, pow. Świecie – 11 I 1940, Stutthof), błogosławiony, ksiądz. Maturę zdał w Collegium Marianum w Pelplinie, studiował w tamtejszym seminarium. W marcu 1918 roku przyjął święcenia kapłańskie. Wikary w Nowym Mieście, od roku 1920 prowadził pracę duszpasterską w Gdańsku: od 2 IV 1920 wikary w ► kościele Najświętszego Serca Jezusowego we Wrzeszczu, od 28 IV 1927 do 3 VIII 1928 wikary w ► kościele św. Brygidy, od 4 VIII 1928 do 30 I 1930 wikary w ► kościele św. Józefa. Typ społecznika, działał w polskich organizacjach religijno-społecznych w Gdańsku, m.in. w latach 1927 i 1930 prefekt w ► Gminie Polskiej, w 1936 roku w ► polskich szkołach handlowych. Prezes Centralnego Komitetu Katolików Polaków ► Diecezji Gdańskiej, działał w Towarzystwie św. Zyty (skupiającym głównie polskie dziewczęta i kobiety zatrudnione jako pomoce domowe u niemieckich rodzin), należał do Zarządu Ligi Katolickiej (powołanej w 1925 roku). Od 1 I 1930 proboszcz planowanego ► kościoła Chrystusa Króla, którego uroczyste poświęcenie odbyło się 30 X 1932 z jego inicjatywy. Inicjator utworzenia polskich parafii personalnych – w styczniu 1935 roku wręczył memoriał w tej sprawie papieżowi Piusowi XI. 7 X 1938 mianowany proboszczem parafii personalnej Chrystusa Króla; 13 października, w wyniku nacisków gdańskich władz, bp Carl Splett odwołał ten dekret.
Aresztowany 1 IX 1939, osadzony w ► obozie Stutthof, rozstrzelany z grupą Polaków w lesie obok obozu. Ekshumowane zwłoki, wraz z innymi, złożone zostały w relikwiarzu Pomnika w Sztutowie. Podczas mszy odprawionej 13 VI 1999 przez papieża Jana Pawła II w Warszawie zaliczony do błogosławionych Kościoła. Patron jednej z ulic Gdańska. 20 VI 2017 jego imię otrzymał gdański tramwaj typ Alstom Citadis 100 nr 1002.
fot. Krystyna Ejsmont
